Godina izdanja: 1988
ISBN: 86-07-00360-7
Autor: Domaći
Oblast: slikarstvo, arhitektura
Jezik: Srpski

GRAČANICA – Istorija – Arhitektura – Slikarstvo
BIBLIOTEKA UMETNIČKI SPOMENICI
a) Manastir Gračanica
Šiven povez
278 + 420 stranica
32 cm
Ilustracije u boji
Fotografije crno-bele
ZAŠTITNA KUTIJA
Spolja kao na fotografijama, unutra odlično očuvano.

Autor - osoba Todić, Branislav, 1952- = Todić, Branislav, 1952-
Naslov Gračanica : slikarstvo / Branislav Todić ; [prevod rezimea Zorica Hadži-Vidojković ; ilustracije Miodrag Đorđević ... [i dr.] ; crteži Srbislava Karanov ... [i dr.]
Vrsta građe knjiga
Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.)
Jezik srpski
Godina 1988
Izdavanje i proizvodnja Beograd : Prosveta ; Priština : Jedinstvo, 1988 (Ljubljana : Ljudska pravica)
Fizički opis 423 str. : ilustr. ; 31 cm
Drugi autori - osoba Hadži-Vidojković, Zorica
Zbirka ǂBiblioteka ǂUmetnički spomenici
ISBN 86-07-00360-7 (karton s omotom)
Napomene Tiraž 3.000
Napomene i bibliografske reference uz tekst
Bibliografija: str. 403-405
Registri
Résumé.
Predmetne odrednice Manastir Gračanica – Freske

Autor - osoba Ćurčić, Slobodan, 1941- = Ćurčić, Slobodan, 1941-
Naslov Gračanica : istorija i arhitektura / Slobodan Ćurčić ; [prevela Vesna Radanović-Kocić ; crteži Vojislav Korać, Branislav Vulović, Slobodan Ćurčić ; indeks Miodrag Marković]
Jedinstveni naslov King Milutin`s Church and its Place in Late Byzantine Architecture. srp
Vrsta građe stručna monografija
Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.)
Jezik srpski
Godina 1988
Izdavanje i proizvodnja Beograd : Prosveta ; Priština : Jedinstvo, 1988 (Ljubljana : Ljudska pravica)
Fizički opis 278 str. : ilustr. ; 31 cm
Drugi autori - osoba Radanović-Kocić, Vesna
Zbirka ǂBiblioteka ǂUmetnički spomenici
ISBN 86-07-00359-3 (karton s omotom)
86-07-00358-5
Napomene Prevod dela: Gračanica : King Milutin`s Church and its Place in Late Byzantine Architecture
Tiraž 3.000
Napomene i bibliografske reference uz tekst
Bibliografija : str. 265-271
Registri.
Predmetne odrednice Manastir Gračanica

Integralnost Gračanice kao izuzetnog spomenika u srpskoj umetnosti XIV veka zahtevala je celovitu naučnu obradu u vidu kompletne monografske studije u kojoj je podjednaka važnost data i arhitekturi i zidnom slikarstvu. Ovako zamišljena, svakako je i opravdana kao izdavački poduhvat i sa razloga što ovaj maestralni srpski spomenik nije, u dugom nizu godina njegovog istraživanja, na žalost, još dobio odgovarajuću publikaciju dostojnu svoje vrednosti i značaja. Sada se, srećom, ukazala prilika da se dve zasebne naučne celine iz pera dvojice vrsnih poznavalaca ovoga spomenika objave, naje tako Gračanica, najlepša zadužbina kralja Milutina, napokon dobila svoju monografiju: uzorno, potpuno i moderno koncipovano delo koje pruža sva obaveštenja o složenim pitanjima njenog nastanka, njene istorije, arhitekture, živopisa, kao i o svim onim problemima za koje, u toku više decenija, pokazuje radoznalost ne samo nauka nego i ostali poštovaoci umetnosti.
Slikarstvo
Zadatak koji je autor postavio pred sebe pristupajući svestranom istraživanju i izučavanju gračaničkog zidnog slikarstva bio je vrlo težak, ali u isto vreme i pravi naučni izazov: reč je o jednom od najvećih i najkomplikovanijih fresko- ansambala u srpskoj umetnosti XIV veka. U isti mah, od svih velikih Hramova epohe kralja Milutina, pa i uopšte srpskih srednjovekovnih spomenika, upravo gračaničke freske bile su do ove knjige najmanje ispitane. A one su pomnu i iscrpnu obradu zasluživale ne samo po bogatstvu ikonografskih tema i stilskih problema, već i time što su upravo gračaničke freske bile ključne za razumevanje slikarstva s početka XIV veka ne samo u Srbiji onoga vremena, već i u Vizantiji. Naučno interesovanje za njih traje neprekidno već više od pola veka, ali sve do rezultata Todićevog proučavanja nije bila uspostavljena pouzdana a celovita i potpuna naučna predstava o ovom toliko značajnom srpskom spomeniku. Istančanog osećanja za uočavanje bitnih oblika slikarskog postupka, uzorne obaveštenosti i pouzdanog smisla za analitičko razrešavanje ikonografskih i hronoloških problema živopisa Gračanice, ali i umetnosti istočnog hrišćanstva ranog XIV veka, dr B. Todić se ovom knjigom afirmisao kao stručnjak koji je zainteresovan za šira ispitivanja srednjovekovne umetnosti. Jasnom izlaganju i tumačenju slojevitog slikarskog korpusa Gračanice doprinosi i reprezentativan i bogat ilustrativni prilog sastavljen od crno-belih i višebojnih reprodukcija, koje će pomoći da se blistava umetnost Gračanice približi čoveku našeg vremena.
Istorija i arhitektura
Pristupajući obradi Gračanice i njenom mestu u poznoj vizantijskoj arhitekturi i držeći se proverenih obrazaca u pogledu monografskog prikaza srednjovekovnih arhitektonskih spomenika, Slobodan Ćurčić u ovoj svojoj knjizi pokazuje odanost prema istoriografskim uzorima klasične metodologije sa shemom koja, pored uvoda, ima poglavlja o političkim i kulturnim prilikama u državi kralja Milutina, o istoriji spomenika i zatim, što je inače srž Ćurčićeve knjige, o arhitekturi manastira i njenoj deskripciji, o poreklu građevine, prvobitnoj nameni i problemima datovanja, da bi u zaključnim razmatranjima, uz veliku obaveštenost i zavidno poznavanje vizantijskog graditeljstva ovoga razdoblja, rangirao gračaničko zdanje u sam vrh ne samo u srpskoj već i u vizantijskoj umetnosti. Ova knjiga, pri tom, obiluje nizom novih zaključaka i zapažanja te tako širi pogled i bitno pomera granice naših dosadašnjih znanja i o Gračanici i o umetničkoj epohi kojoj pripada. Ilustrativni prilog u ovoj knjizi brojnim crtežima, crno-belim i kolornim fotografijama čini integralni deo sa iznetim teorijskim promišljanjima o rezultatima istraživanja u srpskoj srednjovekovnoj umetnosti.

Sadržaj
Predgovor 7
Uvod 9
Table u boji 12
Skraćenice 17
I Istorija Gračanice 19
II Političke i kulturne prilike u Srbiji u doba kralja Milutina 37
III Arhitektura 43
Starije građevine na lokalitetu 43
Osnova crkve i njeni delovi 45
Prostorno oblikovanje i prirodno osvetljenje 55
Strukturni sistem 58
Spoljašnje oblikovanje 61
Građevinski materijal i tehnika građenja 67
Dekorativni aspekti arhitekture 78
IV Mesto Gračanice u kasnovizantijskoj arhitekturi 87
Osnova i njeni delovi 87
Prostorna organizacija 106
Strukturni sistem 115
Oblikovanje eksterijera 120
Građevinski materijal i tehnika građenja 129
Dekorativni aspekti arhitekture 135
V Prvobitna namena Gračanice i problem njenog datovanja 141
Gračanica kao mauzolejska crkva kralja Milutina 141
Odnos između Gračanice i Banjske 147
Datovanje Gračanice 150
VI Zaključna razmatranja 153
Prilozi 163
Résumé 257
Illustrations 262
Bibliografija 265
Indeks 273


Sadržaj
Predgovor 7
Table u boji 9
Skraćenice 41
I Dosadašnja proučavanja slikarstva
U Gračanici 43
II Freske XIII veka 53
III Freske XIV veka 61
Hronologija 63
Ktitor i njegova povelja Gračanici 63 • Hronologija fresaka doba kralja Milutina 69 • Prvobitni obim slikane dekoracije 74 • Ostale freske XIV veka 76
Raspored i tematika fresaka 79
Oltarski prostor 80 • Naos 81 • Stupci 99 • Bočni prolazi 103 • Zapadni par kupola i prostor ispod njih 105 • Priprata 106 • Južni paraklis 108 • Severni paraklis 109 • Katihumena 110 • Oltarski prostor 112 • Naos 116 • Priprata 129 • Paraklisi 132 • Katihumena 134
Ikonografske osobenosti 137
Hristos Pantokrator 138 • Nebeska liturgija 139 • Služenje liturgije 140 • Starozavetno scene 141 • Ikonografija ovaploćenja Hristovog 147 • Uspenje 152 • Eshatološke teme 156 • Katedralna tematika 165 • Istorijski portreti 170 • Gračanica i vizantijski spomenici oko 1300. 178 • Gračanica i srpsko slikarstvo 184
Umetničke odlike 191
Unutrašnji prostor crkve i raspored živopisa 192 • Kompozicija 193 •
Prostor 200 • Ekspresija 201 • Boja 204 • Gračanica i antičko nasleđe 206 • Gračanica i vizantijsko slikarstvo - umetničke paralele 209 • Gračanica i srpski spomenici ranog XIV veka – umetničke paralele 212
Slikari 217
Geneza slikarstva Gračanice i njegove osnovne odlike 217 • Natpisi i njihov jezik 227 • Razlike u umetničkom postupku 229 • Mihailo i Evtihije i slikarstvo Gračanice 232 • Gračanica i poznije srpsko slikarstvo 234
IV Freske XV veka 237
Portret Todora Brankovića 239
V Freske XVI veka 243
Spoljašnja priprata 245 • Freske iz prve polovine XVI veka 251 •
Freske iz 1570. godine 254 • Program fresaka 255 • Umetničke odlike 261
VI Ikone 265
Prilozi 275
Résumé 377
Illustrations 395
Bibliografija 403
Indeks 407

MG 147 (N)