ISBN: Ostalo
Godina izdanja: Db
Autor: Domaći
Oblast: Fotografija
Jezik: Srpski

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!


Izdavač: Spomen-zbirka Pavla Beljanskog, Novi Sad,
2013. god.
Tvrd povez, 22X23 cm.
95 str. Kunstdruk, ilustrovano

Izložba `Nadežda Petrović: s obe strane objektiva`, rezultat je višegodišnjeg istraživanja autorke dr Jasne Jovanov, upravnice Spomen-zbirke Pavla Beljanskog i prvi put je predstavila Nadeždu Petrović (1873–1915), kao autorku umetničke fotografije, pasioniranog fotografa i prvu srpsku umetnicu koja se kontinuirano bavila ovim medijem.
Izložbu kojom je Spomen-zbirka tokom 2013. godine obeležila 140 godina od rođenja umetnice do sada je videlo blizu 12.000 posetilaca. Nakon premijernog prikazivanja u Spomen-zbirci Pavla Beljanskog, izložba je gostovala u Maloj galeriji Doma Vojske Srbije u Beogradu, u Muzeju Savremene umjetnosti Republike Srpske u Banja Luci i Umetničkoj galeriji Nadežda Petrović u Čačku.


Nadežda Petrović (Čačak, 11. oktobar 1873 — Valjevo, 3. april 1915) bila je srpska slikarka i fotograf.

Njen opus obuhvata skoro trista ulja na platnu, oko stotinu skica, studija i krokija kao i nekoliko akvarela. Dela joj spadaju u tokove secesije, simbolizma, impresionizma i fovizma.[1] Svojim radom je postavila temelj srpsom modernom slikarstvu. O njenom radu i značaju istoričarka umetnosti dr Lidiji Merenik navodi: Ona je raskinula sa tradicionalnom istorijskom kompozicijom baš kao što su to učinili i impresionisti, raskinula je sa „ulepšanim svetom” i proputovala Srbiju i granične, južne krajeve slikajući zemlju i narod onakve kakvi su bili, a ne kako bi ona volela da budu. Ona je uvezala slobodan moderni izraz u emancipovane teme i ideološko-politički kontekst, čemu je svedok njen otadžbinski ili „ratnički” ciklus, primera radi. Prva je, već posle 1908, napustila eksperiment sa impresionizmom i krenula ka izrazitoj, žustroj ekspresiji i kolorizmu. Njen autohtoni stil ne možemo nazvati nekim već kategorisanim nazivom, bila je to i ostala jedinstvena i originalna tvorevina Nadežde Petrović, majke srpskog slikarskog modernizma.[2]

Jedna je od osnivača Kola srpskih sestara i prvi sekretar organizacije.[3] Pionirka je ratne fotografije među ženama na Balkanu.

Nadežda Petrović je volontirala kao bolničarka srpske kraljevske vojske u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu. Tokom Velikog rata je preminula od posledica tifusa.

Biografija

Sestre Nadežde Petrović
Rođena u Čačku 29. septembra/11. oktobra 1873. godine[4][5][6] od oca Dimitrija - Mite Petrovića i majke Mileve rođene Zorić, sestričine Svetozara Miletića.[7] Po očevoj liniji vodi poreklo iz Hercegovine, dok se majčina porodica preselila sa Kosmeta tokom Velike seobe Srba pod Arsenijem III Čarnojevićem i naselila u Zemunu.[3] Oboje roditelja su bili obrazovani, poznavali su književnost, istoriju, slikarstvo i zalagali su se za preporod Srbije, prosvećivanje naroda i bolje uslove života na selu.[3] Nadeždin otac je bio darovit za slikarstvo i učio je kod Steve Todorovića.[3] Porodica je imala 13 dece od kojih je 9 preživelo. Njena mlađe sestre su Milica Mišković i Anđa Petrović, a najmlađi brat je književnik Rastko Petrović.[8]

Sa porodicom se 1884. godine preselila u Beograd. Višu žensku školu završila je u Beogradu 1891. godine. Sledeće, 1892. godine, polaže ispit za nastavnicu crtanja u srednjim školama i postaje učenica u ateljeu Đorđa Krstića. 1896/97. godine pohađa školu kod Cirila Kutljika.[9] Od 1898. godine počinje školovanje u Minhenu u ateljeu Slovenca Antona Ažbea.[3]

Nadežda Petrović godine 1899. i 1900. radila je kao pedagog u Pljevaljskoj gimnaziji[10] u Austrougarskoj okupacionoj zoni Pljevalja. Već 1900. godine imala je prvu samostalnu izložbu u Beogradu. Konzervativni kritičari za njena dela nisu imali pozitivne recenzije. Tada se u delu beogradske štampe termin impresionizam spominje sa porugom.[9] Godine 1901. započinje rad u ateljeu Julijusa Ekstera u Minhenu.

Godine 1903, 26. avgusta sa Delfom Ivanić i Savkom Subotić osniva humanitarno društvo Kolo srpskih sestara.[11] Društvo je nastalo kao odgovor na pogrome nad hrišćanima u, kako se tada smatralo Staroj Srbiji, nakon Ilindenskog ustanka. Ona je sa Milicom Dobri krajem 1903. čak otišla u Makedoniju i Staru Srbiju[3] i tamo delila humanitarnu pomoć koju je društvo sakupilo. Sa njima je pod maskom pratioca išao i Vojislav Tankosić koji je radio na stvaranju srpske četničke organizacije. Nadežda je svoje impresije sa ovog opasnog putovanja ostavila u drami Vojvoda Micko Porečki, gde je glavni lik vojvoda Micko Krstić.[1] Napisala je još jednu neobjavljenu dramu.[1] Drama nije objavljena za njenog života.

Od 1904. godine angažuje se u domovini oko Prve jugoslovenske umetničke izložbe, osnivanja Lade[3] i Prve jugoslovenske umetničke kolonije (Sićevo,[3] Pirot, 1905. godine). Pisala je likovne kritike.[1]

Ona se divila radovima francuskog impresioniste Monea, kao i dometima Beklina, Udea, Cigela i Korinta.[9] Posetila je Rim 1907. i boravila u Francuskoj 1910-1912.[1] Tokom boravka u Parizu pored umetničkog rada govorila je Pacifičkom novinarskom društvu o stradanju i patnji srpskog naroda pod turskom okupacijom.[9]

Do 1912. godine izlagala je na mnogobrojnim izložbama: Izložba Lade; Izložba jugoslovenske kolonije 1907; Izložba srpskog umetničkog udruženja 1908; Druga samostalna izložba u Ljubljani 1910; iste godine u Parizu na Jesenjem salonu i u Zagrebu u okviru grupe Medulić; naredne 1911. godine izlagala je u srpskom paviljonu na Međunarodnoj izložbi u Rimu,[12] na Salonu internacionalne unije i Jesenjem salonu u Parizu. U Beogradu je 1912. godine otvorila slikarsku školu i učestvovala na četvrtoj jugoslovenskoj izložbi.

Otac joj je umro aprila 1911, a majka 1912. godine. Njihovu smrt je teško podnela.[13] U Prvom balkanskom ratu učestvuje kao dobrovoljna bolničarka na frontu. Sa srpskom vojskom je ponovo 1913. i 1914. godine.[14]

Zalagala se za oslobođenje južnoslovenskih naroda i sledila je državne ideje kralja Petra I Karađorđevića.[15] Predvodila je proteste protiv austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine.[3]

Bila je drugarica sa Apisom i njegovim sledbenicima, zagovornicama nacionalne revolucije u cilju stvaranja narodnih ideala ujedinjenja Srpstva.[15]

Umrla je u Valjevu 3. aprila 1915. godine, od pegavog tifusa, bila je na dužnosti dobrovoljne bolničarke. Epidemija u Valjevu je odnela živote i lekarima Draginji Babić, Selimiru Đorđeviću i drugima.

Umetnički rad
Nadežda Petrović je najznačajniji srpski slikar s početka veka. Iako je tematski ostala verna nacionalnom, stilski se potpuno okrenula savremenim tokovima evropske umetnosti. U odnosu na ostale naše umetnike išla je znatno ispred svog vremena – sigurno da je i to jedan od razloga što od svojih savremenika nije bila dobro shvaćena, a u jednoj tradicionalno patrijarhalnoj srpskoj sredini.

Njeno slikarstvo najvećim delom ide u korak sa evropskim ekspresionizmom, a ponekad se čak približava, tada još neafirmisanoj, apstrakciji.[traži se izvor]

Na njenim najboljim radovima dominiraju velike površine, njene omiljene, užareno crvene boje i, njoj komplementarna, zelena. Ljubav prema bojama stvara na nekim platnima koloristički vrtlog gde se, pored ostalih, ističu fovistička ljubičasta, plava i crna boja. Snažni potezi četkice i široki i gusti, pastuozni, namazi ponekad platno pretvaraju u dinamičnu reljefastu površinu. Volela je da slika portrete i pejzaže, a njen patriotizam ogledao se i u čestom izboru tema iz nacionalne istorije i slikanju ljudi i predela Srbije.

Delo Nadežde Petrović, u celini, zrači strašnom ekspresijom, snagom i hrabrošću ove jedinstvene žene - slikara sa Balkana. Školovanje u Minhenu, posete Parizu i Italiji i stalni povratak tradicionalnoj Srbiji ostavili su trag na njenim platnima, pa se njen opus može podeliti na nekoliko perioda.

Tokom balkanskih i Prvog svetskog rata bavila se i fotografijom, kao prva žena ratni fotograf.[16]

Muzejska savetnica i autorka izložbe crteža Petrovićeve, Evgenija Blanuša, navodi da njene slike odišu bogatim koloritom i snažnom energijom, crteže odlikuju nežni tonovi i suptilnost u izvedbi.[17]

I Minhenski period (1898—1903)
Prvi minhenski period u njenom stvaralaštvu traje do 1901. Ona uči slikarstvo u školi Antona Ažbea, slovenačkog slikara (Bavarac, kopije starih majstora).

U njegovu školu se upisala 15.11.1898. godine. Azbe je bio talentovan i cenjen. škola se pročula zbog liberalizma svoje nastave i njena popularnost je naglo porasla. U vreme Nadeždinog dolaska u Azbeovom ateljeu su bili slovenački slikari Jakopic, Grahar i Jama čiji su radovi izazivali veliko poštovanje. Azbe je insistirao na crtežu kao osnovi slikarstva, takođe ističe i ton kao jedino sredstvo modelacije forme u prostoru u zavisnosti od svetla koje je definiše. Za godinu dana je kod Azbea naučila 3 jezika: njemački, francuski i ruski. Trebalo je da se uda tih godina ali nije jer je bila isprovocirana cenkanjem svoje ¸¸svekrve¸¸ oko miraza. Kod Azbea je takođe naučila neke elemente u slikarstvu koji će kasnije definisati sam karakter Nadeždinog slikarstva:temperamentan širok potez četkicom, insistiranje na boji, oduševljavanje pejzažom i osetna individualnost. Dana 25. avgusta 1900. godine izložila je Nadežda u sali Velike škole svoje slikarske radove i ta izložba objavljena je preko svih prestoničkih listova. To je bila njena prva izložba. Kritika je bila negativna. Pera Odavić je rekao da su impresionistički radovi, radovi bolesnih i trulih mozgova. Nakon ovih kritika nije se obeshrabrila već se vratila u Berlin. Podstičući svoje učenike Azbe je uspevao da ga njegovi đaci prestignu. Tako su Nadeždi okviri Azbeove škole postali preuski i ona prelazi kod Julijusa Ekstera. Julijus Ekster je bio impresionista pod uticajem Udea i Beklina. U njegovoj školi se slikalo u prirodi. Nadežda tu slika verniranom temperom koja ima efekte uljem rađene slike.što se tiče portreta Nadežda pokušava sve da reši bojom, širim potezom, dinamičnijom fakturom i primenjuje više kolorizam.

U Eksterovoj školi je napredovala u smislu osamostaljena i formiranja ličnog izraza. Kasnije se nastanila u selu Feldvize kod Iberzea. Tu Nadežda izrasta u koloristu, bojene površine postaju znatno organizovanije i osetljive u odnosu na formu posmatranog predmeta. Tada nastaje njeno delo Stablo u šumi.

Drugi minhenski period - rad u ateljeu Julijusa Ekstera, jednog od osnivača minhenske Secesije (Bavarac sa šeširom, Vodenica, Iberze, Borova šuma, Jelova šuma, Akt s leđa