Ipolit Ten Filozofija umetnostiTvrdi povezIpolit Adolf Ten (franc. Hippolyte Adolphe Taine; Vuzjer, 21. april 1828 — Pariz, 5. mart 1893) bio je francuski književni kritičar i istoričar. Poznat je po tome što je dao teorijsku podlogu za naturalistički pokret u francuskoj književnosti, a bio je i jedan od glavnih zagovornika sociološkog pozitivizma, ondnosno prvih zagovornika istoricističke kritike. Smatra se da je sa njim započeo pokret zvan književni istoricizam. Ten je upamćen po trokrakom pristupu kontekstualnog proučavanja umetničkih dela, temeljenom na aspektima kao što su rasa, sredina i momenat.Ipolit Ten je imao značajan uticaj na potonju francusku književnost, prvenstveno na stvaralaštvo Emila Zole, Pola Buržea i Mopasana.Ten je rođen u Vuzjeru, 21. aprila 1828. godine. Nakon smrti svog oca, Ten je sa 13 godina, 1841. godine, otišao u internat Institution Mathé, čiji su časovi bili pod upravom Burbonskog koledža. Bio je veoma dobar đak, osvajao brojne nagrade, kako iz prirodnih, tako i iz društvenih predmeta, i dobio dva bakalaureata pre svoje 20. godine. Tenova izopštenička politika dovela je do raznih poteškoća u pohađanju nastave, pa je njegova rana akademska karijera bila izrazito mešovita; on je pao prijemni za nacionalnu Concours d`Agrégation 1851. godine. Nakon što je njegova disertacija na temu senzacije bila odbijena, Ten je napustio studije društvenih nauka, osećajući da je književnost sigurnija. Dovršio je doktorat na Sorboni 1853. godine sa znatno više uspeha na ovom novom polju; njegova disertacija, Esej o Lafontenovim bajkama, osvojila je nagradu Francuske akademije.Član Francuske akademije, na poziciji 25, bio je od 1878. godine.PolitikaTen je bio kritikovan u svoje vreme, a i nakon smrti, kako od strane konzervativaca, tako i od strane liberala; njegova politika bila je idiosinkratska, ali je imala konzistentan niz skepticizma prema levici; sa 20 godina, Ten je napisao da je „ pravo svojine apsolutno” . Peter Gej opisao je Tenovu reakciju prema Jakobincima kao stigmatizaciju, pozivajući se na Francusku revoluciju, za koju je Ten tvrdio: „ Neki radnici su lukavi političari čiji je jedini cilj da opreme javnost rečima, umesto stvarima; drugi, obična piskarala apstrakcije, ili čak neznalice, i nesposobni da razlikuju reči od stvari, zamišljaju da oni sami formulišu zakone nižući veliki broj fraza. “Ova reakcija dovela je do toga da Ten odbaci Francuski ustav iz 1793. godine kao Jakobinski dokument, nepošteno predstavljenog Francuzima. Ten je odbacio principe Revolucije u korist individualizma svojih koncepata regionalizma i rase, i to do te mere da ga je jedan pisac nazvao jednim od „ najrazgovetnijih zastupnika francuskog nacionalizma i konzervatizma” .Drugi pisci, međutim, tvrde da je Ten, iako je pokazao povećani konzervatizam tokom svoje karijere, ipak formulisao i alternativu racionalističkom liberalizmu koji je uticao na socijalnu politiku Treće Republike. Tenova kompleksna politika ostala je i dan-danas teška za čitanje; iako su mu se liberali poput Anatola Fransa divili, on je bio predmet značajnog prezira u 20. veku, sa svega nekoliko istoričara koji su nastojali da obnove njegov ugled.5/26