ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1986
Autor: Domaći
Jezik: Srpski
Oblast: Voćarstvo

SUVA ŠLJIVA Vojislav Marković
Suva šljiva: sušenje, skladištenje, prerada i pakovanje
Naslov: Suva šljiva: sušenje, skladištenje, prerada i pakovanje
Autor: Vojislav Marković
Izdavač: Phipo
Mesto: Šabac
Godina: 1986.
Broj strana: 172


U ovoj knjizi autor je postavio za cilj da na jednom mjestu sakupi veliki broj informacija o problematici proizvodnje suhe šljive, njenoj preradi, zaštiti od patogena, te režimima skladištenja. Istovremeno je u knjigu utkao dio vlastitih iskustava i dao brojne prijedloge za poboljšanje cjelokupnog tehnološkog tretmana suhe šljive.

Autor je u razvoju koncepta knjige pošao od činjenice da je Jugoslavija u svetskim relacijama značajan proizvođač sveže i suhe šljive, da imamo dugu tradiciju u ovoj proizvodnji, ali da veoma sporo radimo na modernizaciji i unapređivanju tehnologije njene prerade.

Imajući u vidu da suha šljiva zauzima drugo mesto, odmah iza šljivovice, u brojnim oblicima prerade autor ukazuje na neodrživost postojećih zastarelih i skupih tehnologija u njenoj proizvodnji i naznačava pravce prevazilaženja tog stanja.

Knjiga u mnogim svojim delovima ima neobičan karakter i nadamo se da će biti od koristi svima onima koje interesira problematika suhe šljive, a posebno stručnjake i poslovodne strukture organizacija udruženog rada, studente tehnoloških i poljoprivrednih fakulteta, te učenike srednjeg usmerenog obrazovanja. Veoma korisne stručne savete u knjizi također će naći brojni individualni poljoprivredni proizvođači, koji se bave sušenjem šljive.

Izlaženje knjige predstavlja određen doprinos autora obogaćivanju pisane riječi o suhoj šljivi, uz realno očekivanje da će ona brojne proizvođače, prerađivače i prometnike podstaknuti na modernizaciju procesa i primenu savremenih tehnologija u našoj zemlji.

Autor
Dipl. inž. Vojislav Marković
Sadržaj

UVOD

ZNAČAJ SUVIH ŠLJIVA U ISHRANI
Prosečan hemijski i energetski sastav plodova šljiva
PRIVREDNI ZNAČAJ SUVIH ŠLJIVA U JUGOSLAVIJI
ISTORIJA SUŠENJA ŠLJIVA U JUGOSLAVIJI
ISTORIJA SUŠENJA ŠLJIVA
PROIZVODNJA SUVIH ŠLJIVA KOD NAS I U SVETU

ŠLJIVA ZA SUŠENJE

Sorte šljiva za sušenje
Plod šljive – fruktus

SUŠENJE ŠLJIVA

Berba i transport šljiva za sušenje
Berba i transport šljiva za sušenje u nekim šljivarski razvijenim zemljama
Priprema šljiva za sušenje
Priprema i susenje šljiva u SAD
Priprema i sušenje šljiva u Jugoslaviji
Sušenje šljiva – dehidracija
Protivsmerne tunelske sušare
Istosmerne tunelske sušare
Zagrevanje vazduha
Tunelska sušara tipa ,,CER“
Sušenje šljiva u SAD

SKLADIŠTENJE I ČUVANJE SUVIH ŠLJ/VA

Mikroorganizmi (kvasci i bakterije)
Acarina – grinje (pregljevi)
Suzbijanje štetočina u skladištima
Fumigacija kao metod za suzbijanje štetočina
Promene na plodovima suvih šljiva u skladištu

TEHNOLOŠKI POSTUPAK PRERADE I PAKOVANJA SUVIH ŠLJIVA

Klasiranje suve šljive – kalibriranje
Uređaji za klasiranje
Rehidracija suvih šljiva
Uređaji za rehidraciju

POVRŠINSKA ZAŠTITA SUVIH ŠLJIVA

PAKOVANJE SUVIH ŠLJIVA
Pakovanje suvih šljiva u kartonske kutije u Jugoslaviji
Mehanizovano pakovanje suvih šljiva u kartonske kutije
Pakovanje suvih šljiva u plastičnu ambalažu u Jugoslaviji
Pakovanje suvih šljiva za neposrednu upotrebu – sitna pakovanja
Priprema uređaja za pakovanje
Pakovanje suvih šljiva u druge vrste ambalaže

PROIZVODNJA SUVIH ŠLJIVA BEZ KOŠTICE

Suve šljive dobijene odstranjivanjem koštica iz suvih šljiva
Suve šljive dobijene iz svežih plodova kojima su izvađene koštice

KONTROLA KVALITETA

Kontrola prilikom sušenja
Kontrola uskladištenih suvih šljiva
Kontrola procesa prerade i pakovanja
Izolovanje i identifikacija koagulaza pozitivnih Staphylococcae
Izolovanje i identifikacija Preteus vrsta
Izolovanje i identifikacija Escherichiae coli
Određivanje ukupnog broja mikroorganizama u 1g
Određivanje kvasaca i plesni
Identifikacija Salomonellae
Određivanje potrebne koncentracije rastvora konzervansa za proizvodnju

ODREĐIVANJE SORBINSKE KISELINE ILI KALIJUM SORBATA

Određivanje sa tiebarbiturnom kiselinom
Modifikovana spektrofotometrijska metoda sa natrijumbokarbonaton

ODREĐIVANJE UKUPNlH ŠEĆERA LUFOVIM RASTVOROM

PRILOZI

Izvod iz Pravilnika o kvalitetu proizvoda od voća i povrća i pečuraka i pektolitičkih preparata
Standardi SAD od 31. decembra 1981. god.
Preporuke Ekonomske komisije za Evropu kofe se odnose na promet i kontrolu kvaliteta u prometu suvih šljiva

LITERATURA
Tehnološki postupak prerade i pakovanja suvih šljiva

Suva šljiva je nakon završetka sušenja poluproizvod za dalju preradu i pakovanje. Postupak dalje prerade i pakovanja naziva se i finalizacija, a sastoji se iz sledećih tehnoloških operacija:

Tehnološka blok šema – prerada, finalizacija suvih šljiva
Izostavljeno iz prikaza

klasiranja osušenih plodova po veličini, koje se najčešće u tehnološkoj terminologiji naziva kalibriranje,
rehidracije kalibrirane suve šljive,
pakovanja u razne vrste ambalaže.

Tehnološkim postupkom prerade i pakovanjem, mora da se obezbedi odgovarajući kvalitet gotovog proizvoda, koji regulišu propisi o kvalitetu.
Klasiranje suve šljive — kalibriranje

Trgovačka vrednost suvih šljiva se određuje veličinom plodova, odnosno brojem komada plodova u pola kilograma. To znači da krupnija suva šljiva ima veću vrednost nego sitnija.

Prodajna, kao i nabavna vrednost suvih šljiva određuje se na bazi broja komada u pola kilograma proizvoda.

Kvalitet suvih šljiva i njihova trgovačka vrednost se takođe izražava i u anglosaksonskim mernim jedinicama, odnosno brojem komada plodova u jednoj funti (SAD), što u jedinicama SI iznosi 454 grama, a nosi oznaku LB (libra).

Jugoslovenske oznake za krupnoću suvih šljiva su sledeće:
Oznaka kalibraža Broj komada plodova u 0,5 Trgovački nazivi kg
50/60 50-60 petica
60/70 60-70 šestica
70/80 70-80 sedmica
80/90 80-90 osmica
90/100 90-100 devetka
100/110 100-110 stotinka
110/120 110-120 uzana
preko 120 preko 120 merkantil

Za neka tržišta se isporučuje suva šljiva sledećih kalibraža, čiji broj može da bude u 0,5 kg ili libri zavisno od ugovora:

45/55, 55/65, 65/75, 75/85, 85/90, 95/105, 110/120, 120/140.

U SAD originalna suva šljiva se kalibrira u sledeće kalibraže računato na broj komada u jednoj libri, na osnovu kojih se i plaća proizvođačima:

15/20, 21/22, 23/24, 25/30, 31/33, 34/40, 41/45, 46/51, 52/56, 57/61, 62/60, 67/71, 72/76, 77/81, 82/86, 87/91, 92/96,97/101, 102/111, 112/121, 122/135 i preko 136.

Prilikom prodaje za neposrednu upotrebu, prodaju se i deklarišu na pakovanjima sledeće kalibraže pod sledećim trgovačkim nazivima.
Broj komada plodova u 1 libri Trgovački naziv
25-30 Čambo
36-43 Ekstra velike
44-53 Velike
54-67 Srednje
68-85 Male

Plaćanje suvih šljiva prema krupnoći kod nas nije zakonski regulisano, i još uvek se originalna suva šljiva kupuje bez određivanja krupnoće plodova — (tel-kel).

Ovakav način otkupa nije stimulativnog karaktera, jer se proizvođači svežih šljiva i ne trude da agrotehničkim merama i uvođeniem novih selekcija dobijaju krupnije plodove za sušenje.

Sadašnja tehnička opremljenost pogona za finalizaciju suvih šljiva nije na tom nivou da se kod prijema izvrši klasiranje originalne suve šljive i obračun naknade na osnovu dobijenih kalibraža. lako je kalibriranje izuzetno važna operacija, kao početak prerade, njoj se malo poklanja pažnja u sadašnjim uslovima rada. Zadnjih godina je uvezeno nekoliko novih uređaja iz Francuske, ali malih kapaciteta koji rade neprekidno u toku cele sezone prerade uporedo sa linijom za finalizaciju. lako su to uređaji vrlo jednostavne konstrukcije, kod nas se ne proizvode, sem po narudžbi, pa su zbog toga izuzetno skupi.

Veliki nedostatak ovakvog načina rada je i to što se ne zna kakva će se i koliko pojedinačnih kalibraža dobiti iz originalne suve šljive, što otežava formiranje ponude kupcima pre izvršene kalibraže.

Način prijema i kalibriranje u šljivarski najrazvijenijoj zemlji SAD se vrši na sledeći način.

Suva originalna šljiva se doprema iz sušara u drvenim boks-paletama sa vlagom od 18 — 20%.

Palete se viljuškarom dižu na traku sa valjcima, sa koje se prevrtačem izručuju, a prazna paleta se usmerava u pogon za prihvat kalibrirane šljive.

Pošto se sveža šljiva pre sušenja mehanički trese i posle sušenja u osušenoj šljivi ima grančica, lišća i zaostalih peteljki. Izručena šljiva iz palete pada na prvi grubi vibrator sa perforacijama, na kome se odstranjuju grančice i krupnije strane primese. Sa grubog vibratora šljiva pada na drugi finiji, na kome se odstranjuje lišće, peteljke i ostale sitnije primese.

Sva ova oprema, sa elevatorom koji unosi očišćenu šljivu u odeljenje za klasiranje, nalazi se izvan objekta za preradu, pod nadstrešnicom.

U prvom odeljenju pogona za preradu nalaze se dva paralelna uređaja za klasiranje ogromnog kapaciteta sa po 10 sekcija za pojedinačne veličine plodova. Na prvom se klasira sitnija šljiva u deset kalibraža, a na drugom krupnija, takođe u deset kalibraža, iz pojedinačnih sekcija isklasirana šljiva se prihvata u boks-palete. Na svakoj paleti je karton na kome je evidentirana težina i kalibraža.

Za svakog dobavljača originalne suve šljive unose se podaci u poseban obrazac o dobijenim kalibražama, što služi za obračun prilikom isplate originalne suve šljive.

Klasirana šljiva u boks-paletama se unosi u komore za fumigaciju, a posle izvršenog tretiranja skladišti se do dalje prerade.

Kod nas se šljiva skladišti u rasutom stanju — rinfuz, kalibrira i finalizuje u razne vrste pakovanja.
Uređaji za klasiranje

Uređaji za klasiranje su u osnovi perforirana sita, preko kojih se usled vibracija kreće suva šljiva u tankom sloju i propada u pojedine sekcije prema veličini perforacija.

Pošto svaki kalibrator ima više sekcija, to se u prvoj sekciji izdvajaju, kroz najsitnije perforacije, jako sitni i neuslovni plodovi, koštice, peteljke i razne druge sitne mehaničke primese.

U prvoj narednoj sekciji se izdvaja najsitnija šljiva, a u sledećim sve krupnija, sok se na kraju izdvaja najkrupnija. Klasirana šljiva se prihvata u ambalažu ispod pojedinih sekcija.

I danas se kod nas koriste kalibratori na kojima su sita od pletene žice sa drvenim ramovima. Uređaj ima usipni koš sa pokretnim šiberom za ispuštanje šljive u tankom sloju. Ispod pojedinačnih sita su koševi za prihvat pojedinih kalibraža iz kojih se šljiva ispušta u transportnu ambalažu pokretanjem ručnog šibera.

Zadnjih godina su uvezeni kalibratori iz Francuske, uređaji sa sitima izrađenim od nerđajućeg lima, koji imaju elipsoidne perforacije raznih prečnika. To su još uvek uređaji malog kapaciteta. Kalibratori američke proizvodnje imaju isključivo okrugle perforacije.

U Francuskoj se proizvode uređaji velikih kapaciteta, odnos no oprema sa pratećim postrojenjima za opremanje čitavog jednog objekta za klasiranje šljiva. Tu se podrazumeva mahanizovano izručivanje suvih šljiva iz transportne ambalaže, trake za originalnu suvu šljivu, trake za ambalažu, merenje kalibrirane šljive i dr.

Koliki se značaj pridaje tehnološkoj operaciji kalibriranja, može se videti u specijalizovanim objektima za preradu suve šljive u SAD i Francuskoj.

Kad se suva šljiva kalibrira pre prerade ne samo da se izvrši plaćanje prema dobijenim kalibražama, nego se zna sa kojom kalibražom pogon za preradu raspolaže. Ovaj podatak je bitan, jer se na bazi dobijenih kalibraža može sa sigurnošću suva šljiva nuditi kupcima, a takođe i predvideti finansijski efekti iz buduće prodaje.

Prilikom utvrđivanja kvaliteta upakovanih suvih šljiva za neposrednu upotrebu, najveći deo plodova mora da bude ujednačene veličine, a svega 5% sitnijih ili krupnijih plodova od deklarisane kalibraže.
Kalibraže originalne suve šljive Trgovački naziv
15/20, 21 /22, 23/24, 25/30 Od ovih kalibraža dobija se suva šljiva srednje kalibraže 25—35 plodova u jednoj libri i koja se prodaje podnazivom DŽAMBO
31/33,34/4, 41/45,46/51 52/56,57/61,62/66 Od ovih kalibraža dobijaju se suve šljive kalibraže 36/43 i označavaju se kao EKSTRA KRUPNE i kalibraža 44/53 koja se na pakovanjima označava VELIKE
63/71,72/76,77/81,82/86, 87/91,92/96,97/101 Od ovih kalibraža dobijaju se pakovanja na kojima se deklarišu sledeće kalibraže broja plodova u jednoj libri
54/67, SREDNJE
68/85, MALE
102/111, 112/121, 122/35,preko 136 Ove kalibraže se ne koriste za pakovanja za neposrednu upotrebu, nego za druge vidove prerade

Od 22 klase suvih šljiva dobijenih posle klasiranja u SAD dobija se 5 kalibraža za konzumnu upotrebu a najsitnije šljive se izdvajaju za druge vidove prerade i ne pakuju se.

Iz svega ovoga može se izvući zaključak da su potrebni kalibratori u pogonima za preradu, kapaciteta koji će zadovoljiti prijem ukupne količine šljive koja se može u pogonu preraditi.

Kalibratori moraju da imaju što više sekcija, jer to je garancija da će se dobiti finalni proizvod sa ujednačenom veličinom plodova, što je uvek prvi uslov kvaliteta.

Na osnovu broja klasa kalibratora, tehnolozi moraju da odrede koje se klase mogu mešati, da bi se u određenom pakovanju dobio proizvod sa određenom deklaracijom krupnoće.

Knjiga je NOVA.....
--------------------------- . ➡️ ➡️

D3