Oblast: Ostalo
Godina izdanja: 2006
ISBN: 978-86-906785-2-2
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Mihailo P. Miljanić: CRNOGORSKI LJEKARI DO 1918. : PRILOG ISTORIJI CRNOGORSKE MEDICINE

Mek povez - udžbenički format, 288strana, ilustrovano, izdavač: IVPE - Cetinje, posveta autora!!

O samog kraja XVIII p početkom XIX vijeka, znači sto i više godina, medicinu je završilo više od sedamdeset studenata sa današnjeg prostora Crne Gore.Tome bi trebalo dodati i nekoliko medicinara. To je vremenski raspon u kojem se prilično pouzdano može pratiti razvoj zdravstvene kulture u Crnoj Gori, naročito u drugoj polovini XIX vijeka, kada se se odlučno prelazi sa narodne na onovremenu naučnu i modernu medicinu.

Narodna medicina je vekovima bila je odlučujuća u liječenju raznih bolesti i posledica ranjavanja i povredjivanja. Od raznovrsnih oblika praznovjerja, zadržanih tu i tamo sve do danas, čija neka svojstva, zasnovana na parapsihološkim, sugestibilnim, čak i hipnotičkim, kao vjerskim mehanizmima, savremena nauka još pomno istražuje, do terapijske upotrebe bilja, koje je bilo i ostalo, pa je i sve više glavni izvor moći i efekata ne samo tradicionalne i alternativnem nego i mogderne medicine.
U pogledu narodne etnomedicine prostor Crne gore ni malo se ne razlikuje od ostalih u svijetu.

Vidari, narodni doktori, čine sponu između narodne i naučne medicine, vidarstvo bi trebalo izdvojiti od praznovjerja, iako mu ono čini osnovu, jer vidari su nadoknadjivali nedostatak školovanih ljekara i bilo bi nepravedno oduzeti im svaki značaj i ulogu, bez obzira na to što im je Sanitetskim zakonom (Zbornik pravila propisa i naredaba u sanitetskoj struci Knjaževine Crne Gore, Cetinje 1891, autora Petra Miljanića) rad izrazito zabranjen i to već u prvoj glavi, čl.1:“Niko u Crnoj Gori ne može vršiti ljekarsku praktiku, nazivati se medigom, niti dobiti službu kao liječnik, ko nije redovno svršio medicinske nauke i dobio diplomu na jednom od poznatih evropskih univerziteta“
Vidarstvo je činilo prelazni period od praznovjrja do naučne medicine, Vidari često nazivani „doktorima“, bili su prosto nužna, prirodna i dobrodošla zamjena ljekarima, sve do njihove brojnije pojave u drugoj polovini XIX vijeka. Naročito travari.
Vidara je bilo u svim krajevima Crne Gore, ali su posebno bili na glasu i uvažavani oni iz bratstva Iličkovića u Crmnici. Čak je nekima od njih crnogorski Senat,1888, izado specijalni dekret u znak priznanja za njihov „vješt i zauzimljiv rad oko crnogorskih ranjenika i drugih bolesnika i priznat im i odobren naziv „narodni ljekari“. A tri godine po obnarodovanju sanitetskog zakonika, kojimse strogo zabranjuje rad svim za to neškolovanim licima, knjaz Nikola, odlikuje sve vidare Iličkoviće oficirskim (stotinaškim) grbom i raspoređuje ih po brigadama.
I Šćepan Mali je bio narodni vidar. Tako je i došao u Crnu Goru,1766, pročuo se po uspješnom vidanju travama i već poslije godinu dana se nametnuo za cara.
Kao što je pismenost nastala pri manastirima, tako je u njima začeta i narodna empirijska medicina-etnomedicina, U njima je nastao i veliki dio pisanih upustava za liječenjeraznih bolest, sabranih u tzv.“ljekarušama“-zbornicima, sa njihovim opisom i načinom liječenja, većinom ljektovitim biljem. Dr Filip Šoć, u periodu od XIV-XIX vijeka navodi 17 poznatih ljekaruša.
Od vremena Petra I petrovića Njegoša – Sve do vladavine knjaza Danila u Crnoj Gori nije bilo ni jednog stalnog doktora-pa su u vrijeme epidemija dolazili ljekari iz Kotora.