ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1995.
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Beograd između dva svetska rata: Uprava grada beograda 1918-1841. / Branislav Božović


Beograd 1995. Tvrd povez, ćirilica, ilustrovano, 411 strana.
Knjiga je odlično očuvana.
V2


Posle svetskog ratnog požara Uprava grada Beograda je najpre delovala u uslovima državno-pravnog provizorijuma – od ujedinjenja i nastanka zajedničke države Srba, Hrvata i Slovenaca do donošenja prvog, Vidovdanskog ustava 1921. godine, kada je radila po starim propisima Kraljevine Srbije i odgovarajuće privremene uredbe od avgusta 1920. godine (koja nije objavljena u „Službenim novinama`). Usledio je višegodišnji period postepenog razvoja i rada Uprave grada u uslovima postojanja Ustava i donošenja zakona i zakonskih propisa, pre svega iz delokruga Ministarstva unutrašnjih poslova, ali i nedostatka posebne uredbe o Upravi grada Beograda, pošto privremenu uredbu iz 1920. godine nije, posle donošenja Ustava, verifikovala Narodna skupština.

Takvi su uslovi potrajali do 6. januara 1929. godine, kada je došlo do državnog udara i uvođenja šestojanuarske diktature. U sklopu tada izvršenih promena i opšte izmene zakona – pre svega onih o unutrašnjoj upravi, donose se pojedine odredbe koje se tiču i Uprave grada, dok konačno, 17. januara 1930, nije stupila na snagu posebna Uredba o ustrojstvu i delokrugu Uprave grada Beograda. Reč je o šestogodišnjem razdoblju delovanja Uprave grada u uslovima šestojanuarskog režima i Oktroisanog ustava iz 1931. godine, kao i ekonomske krize (1930 — 1934) do pogibije kralja Aleksandra Karađorđevića 9. oktobra 1934. u Marseju i penzionisanja dugogodišnjeg upravnika Bsograda Manojla Lazarevića decembra iste godine.

Promene i dalji razvoj države u vreme vladavine Namesništva (zbog maloletnosti Petra Karađorđevića) predstavljaju novo razdoblje koje, uz oživljavanje privrede i parlamentarnog života i preorijentacije u spoljnoj politici (približavanje Nemačkoj i Italiji), traje do aprilskog rata i okupacije 1941. godine. Taj period karakterišu i posebna zbivanja u Upravi grada Beograda, napuštanje njene utemeljene tradicije: da bude u službi Dvora, ali ne i političkih stranaka, kao i česta smenjivanja upravnika grada.

Politički razvoj i zbivanja pominjani su u neophodnoj meri, tj. ukoliko su imali uticaja na rad Uprave grada Beograda u celini ili posebno na rad po sektoru državne bezbednosti. Osnovna predstava o neposredno nadređenoj ustanovi – Ministarstvu unutrašnjih poslova, njegovom razvoju, organizaciji i delokrugu rada, data je da bi odslikala šire okvire sistema unutrašnje uprave na čijem čelu je bilo to ministarstvo, a njegova organizaciona struktura i delokrug rada imali direktan uticaj na ustrojstvo i poslove podređene mu Uprave grada. Nisu se smeli izostaviti ni osnovni podaci o uporednom razvoju Opštine grada Beograda, zato što je u pitanju neprekidna saradnja dva nadleštva gradske vlasti: Uprave grada Beograda, kao nosioca državne upravne i policijske vlasti, i Opštine grada Beograda kao nosioca samoupravne vlasti.

U knjizi su prikazani: istorijat, razvoj i značaj Uprave grada Beograda; zakonska i druga pravna regulativa (sa svim promenama) koja je određivala njeno mesto i ulogu; njena organizaciona struktura sa svim izmenama u toku razvoja; delokrug rada i nadležnosti, odnosi i saradnja sa drugim ustanovama; struktura zaposlenih, pre svega rukovodećeg i činovničkog kadra i dr.

O radu Uprave grada, međutim, govori se samo povremeno i radi ilustracije o kakvim aktivnostima je reč. Celokupna i konkretna delatnost nije se mogla prikazati, jer je ona bila toliko obimna i raznovrsna da to predstavlja posebnu temu, iziskuje nova istraživanja i zaslužuje posebnu knjigu. U pitanju je rad Tehničkog odeljenja, Odeljenja za socijalnu politiku i narodno zdravlje i Odeljenja za radnje; Finansijskog, Inspektorskog, Mobilizacijskog i Odseka za izvršenje i zabrane; Centralne prijavnice i zatvora; zatim: pet policijskih odeljenja: administrativnog, opšte, krivične, saobraćajne i tehničke policije; 17 kvartova u Beogradu, predstojništava gradske policije u Zemunu i Pančevu; pet policijskih komesarijata; Zbora policijskih agenata i Zapovedništva državne policijske straže; žandarmerijskih jedinica i stanica podređenih Upravi grada Beograda. Razumljivo je, dakle, da u ovoj knjizi ne treba tražiti pregled celokupne aktivnosti svih organizacionih jedinica Uprave grada i njenih područnih nadleštava na terenu, o čemu govore dnevni i periodični izveštaji o hapšenjima, istragama, izvršavanju akcija i konkretnih zadataka itd.
Iz predgovora