ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2020.
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Berlinski zapisi iz dva svetska rata / Kost Sofronijević

Beograd 2020. Mek povez sa klapnama, ćirilica, 466 strana.
Knjiga je nekorišćena (nova).
F1



O dijaspori sa ovih prostora, do odlaska velikog gastarbajterskog talasa šezdesetih godina XX veka, postoji malo saznanja. Zapisi šeširdžijskog radnika Koste Sofronijevića nam otkrivaju da je srpska i uopšte južnoslovenska emigracija u Berlinu bila relativno brojna još pre Prvog svetskog rata. Nije se radilo samo o fizičkim radnicima, već i o kvalifikovanim zanatlijama koje su često imale sopstvene radnje, kafedžijama, pa i ponekom vlasniku fabrike. Zapaža se još jedna pojava koju smo obično skloni da vezujemo za novije vreme – mešani brakovi sa Nemicama.
Kostini zapisi o Prvom svetskom ratu sadrže prikaz života jednog „neprijateljskog stranca“ među Nemcima tokom Velikog rata i potonje revolucije i pružaju odličan uvid u ponašanje i razmišljanje kako običnih ljudi tako i predstavnika vlasti.
Za period Drugog svetskog rata autor nam je ostavio plastičnu sliku velegrada pod bombama koje uništavaju cele gradske četvrti.





Iako se fenomen radnika u inostranstvu obično vezuje za šezdesete godine 20. veka, knjiga koja je pred čitaocima svedoči da je broj srpskih i jugoslovenskih radnika, zanatlija i poslovnih ljudi (bar u Berlinu) bio relativno velik još od pre Prvog svetskog rata. Iz zapisa jednog od njih, Koste Sofronijevića, saznajemo mnoštvo do sada nepoznatih podataka o postojanju srpske i jugoslovenske kolonije u Berlinu, kao i o velikim istorijskim odgađajima koji su se u tom gradu odvijali. Tokom Prvog svetskog rata Sofronijević je bio više akademski posmatrač, da bi tek na samom njegovom kraju postao i očevidac revolucionarnih događaja. Njegovo viđenje stvarnosti je obojeno socijaldemokratskim pogledom na svet, ali i iskrenim čovekoljubljem, patriotizmom i odsustvom nacionalne isključivosti. U nastavku zapisa saznajemo više o veličini i šarolikosti jugoslovenskke kolonije u Berlinu, ali pre svega o životu nemačke prestonice u uslovima svakodnevnih masovnih bombardovanja. Istovremeno, to je svedočanstvo o nastojanjima običnih ljudi da i u takvim uslovima održe privid normalnog života i prežive — ne samo fizički, nego i duhovno. Ta priča je tokom Drugog svetskog rata bila zajednička mnogim evropskim gradovima, uključujući i Beograd Niš, Leskovac i druge, Knjiga koja je pred čitaocima predstavlja po mnogo čemu jedinstveni istorijski dokument koji otvara razna istraživačka pitanja i iz prve ruke svedoči o opstajanju uprkos najtežim uslovima diktature i ratnih razaranja.





Kosta Sofronijević je rođen 26. decembra 1887. godine u Šapcu u činovničkoj porodici. Posle obaveznog školovanja, 1903. godine sa porodicom prelazi u Beograd i postaje šeširdžija. Buntovnog i pravdoljubivog duha, pridružuje se radničkom pokretu. Socijalističkim idejama socijalne pravde, saradnje i mira među ljudima je ostao veran celog svog života — što je našlo odraza i u njegovim berlinskim zapisima.
Godine 1907. odlazi sa ženom u Nemačku za poslom. Posle nekoliko boravaka u Srbiji, krajem 1913. odlazi u Berlin gde će ostati do kraja života. Tamo ubrzo postaje omiljen u krugovima zemljaka. Budući da je bio vojni obveznik, po izbijanju Prvog svetskog rata nemačke vlasti mu nisu dozvolile da se vrati u Srbiju. Njegovi zapisi iz tog vremena čine prvi deo rukopisa koji ovde objavljujemo i sadrže prikaz života jednog „neprijateljskog stranca“ među Nemcima tokom Velikog rata i potonje revolucije.
Ostavši udovac, Kosta se 1919. ponovo ženi, ovog puta Sudetskom Nemicom, koja je prešavši u pravoslavlje dobila ime Marija — Mica. Tokom međuratnog razdoblja, Sofronijević postaje vlasnik samostalne radnje koju je vodio i tokom Drugog svetskog rata, kao i vikendice u predgrađu Vitenau koja je njemu i njegovoj porodici olakšala preživljavanje tokom bombardovanja u Drugom svetskom ratu. Drugi deo njegovih zapisa živo slika to preteško vreme.
Posle Drugog svetskog rata Kostu su zemljaci ponovo izabrali za predsednika „Udruženja Jugoslovena“ u Berlinu, što svedoči o njegovom neumanjenom ugledu u jugoslovenskoj koloniji. Umro je 1958. godine u Berlinu, gde je i sahranjen.