ISBN: 138
Godina izdanja: 1900 - 1949.
Tematika: Istorija
Kulturno dobro: Predmet koji prodajem nije kulturno dobro ili ovlašćena institucija odbija pravo preče kupovine
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju! Povez losiji, sve stranice na broju!

Prilog kulturnoj istoriji srpskog narod

Radoslav Grujić (Zemun, 29. jun 1878 — Hvar, 25. maj 1955) bio je srpski pravoslavni teolog, istoričar, univerzitetski profesor i akademik.

Biografija
Rođen je u Zemunu u učiteljskoj porodici od oca Miloša i majke Mileve rođene Ilić.[1]

Školovanje
Posle završene gimnazije u Zemunu, bio je učenik bogoslovije u Sremskim Karlovcima (1899). Studirao je prava u Beču 1908. i filozofiju u Zagrebu 1911. Tokom studija radio je kao pomoćnik paroha u Zemunu, a zatim kao profesor-katiheta u gimnaziji u Bjelovaru.

U toku Prvog svetskog rata, austrougarske vlasti su ga uhapšen kao veleizdajnika (1914),[2] zatim ja zatvoren, a potom duže vreme konfiniran. U Zagrebu je odbranio doktorsku disertaciju 1919.[2]

Međuratni period
Godine 1919, — 1920. radio je kao profesor u Beogradu, a zatim je prešao na novoosnovani Filozofski fakultet u Skoplju, gde je predavao nacionalnu istoriju (1920—1937). U periodima 1930 — 1933. i 1935-1937. bio je i dekan tog fakulteta. Pokrenuo je i uređivao Glasnik Skopskog naučnog društva, osnovao je Muzej Južne Srbije i pokrenuo je njegovo glasilo. Angažovanje na ostvarivanju tadašnje državne politike prema Makedoniji nije tendencijom obojilo njegove naučne radove.[3] U ruševinama manastira Svetih arhangela u Prizrenu pronašao je 1927. posmrtne ostatke cara Dušana koji se sada nalaze u crkva Svetog Marka u Beogradu.[4]

Od 1937. godine profesor je istorije Srpske Crkve na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu. Dopisni član Srpske kraljevske akademije je od 1939. godine. Godine 1945. udaljen je sa beogradskog univerziteta i lišen nacionalne časti. Objavio je preko 270 naučnih radova od kojih se mnogi odnose na opštu istoriju hrišćanske Crkve. Poznat je njegov udžbenik, „Stara i savremena hrišćanska Crkva”, Beograd 1920.

Po dolasku u Beograd, pristupio je prikupljanju materijala za muzejsku zbirku i evidentiranju crkveno-umetničkih predmeta u zemlji i inostranstvu. Protojereji Lazar Mirković i Radoslav Grujić obišli su 1937. godine, uz materijalnu pomoć Srpske pravoslavne crkve, Rumuniju i Mađarsku i registrovali najznačajnije srpske spomenike i ostale umetničke vrednosti u tim zemljama. Početkom 1940. godine, nabavljene su vitrine za izlaganje muzejskih eksponata, a otvaranje postavke Muzeja predviđeno je za mesec oktobar 1940. Novonastale predratne prilike omele su ostvarivanje ove zamisli, i juna meseca iste godine sve osoblje Crkvenog muzeja razrešeno je svojih dužnosti. Ovo je kratko trajalo, jer je već 1942. godine Radoslav Grujić ponovo postavljen za upravnika Muzeja i na tom položaju je ostao sve do 1948. godine kada ga je nasledio Svetozar St. Dušanić (upravnik Muzeja od 1948. do 1990).

Drugi svetski rat
Tokom Drugog svetskog rata je radio na zbrinjavanju srpskih izbeglica iz ratnih područja[5] i na prikupljanju materijala i svedočanstava o genocidu nad Srbima.[2]

Aprila 1942. zajedno sa kustosom Muzeja kneza Pavla, Miodragom Grbićem, koristeći se ličnim poznanstvom i blagonaklonošću, ratnog savetnika pri Upravnom štabu za Srbiju, majora Johana Albrehta fon Rajsvica, uspeli su da obezbede prenos moštiju srpskih svetitelja kneza Lazara iz manastira Bešenovo, te oskrnavljene mošti cara Uroša iz manastira Jazak i despota Stefana Štiljanovića iz manastira Šišatovac, u okupirani Beograd.[6] Tom prilikom je konstatovano da su bile opljačkane sve dragocenosti koje su se nalazile sa moštima.[7]

Crkveno blago nestalo tokom rata
Početkom 1946. godine je predložio je najvišim crkvenim vlastima da zatraže od državnih vlasti da se u Beograd prenese sve kulturno-istorijsko blago Srpske crkve koje je u toku Drugog svetskog rata odneseno iz crkava i manastira Srpske pravoslavne crkve sa područja NDH. Ovaj predlog Radoslava Grujića prihvatio je Sveti arhijerejski sinod i ujedno ga umolio da sačini elaborat o načinu registrovanja i vraćanja odnetih crkveno-umetničkih predmeta. Ubrzo je i formirana komisija koju su sačinjavali predstavnici crkvenih i državnih vlasti, a koja je trebalo da identifikuje sve dragocenosti koje su u toku Drugog svetskog rata, u četrdeset vagona, prenete u Zagreb.

Naredbom Ministarstva prosvete, od oktobra meseca 1945. godine, sve to umetničko blago trebalo je da se vrati Srpskoj crkvi. Međutim, u toku rada Komisije izdato je naknadno naređenje od strane Komiteta za kulturu i umetnost pri vladi FNR Jugoslavije „da se Srpskoj pravoslavnoj crkvi imaju predati samo kulturno-istorijski i drugi predmeti Srpske pravoslavne crkve, manastira itd., koji su odneseni sa teritorije NR Srbije i njenih oblasti (Vojvodina), a sada se nalaze pohranjeni u Zagrebu. Predmeti sa teritorije NR Hrvatske i dalje ostaju na istom području“.

Crkvene dragocenosti čije je vraćanje odobreno, dopremljene su aprila meseca 1946. godine, u jedanaest vagona, u Beograd. Celine koje su pripadale pojedinim manastirima i crkvama - kao ikonostasi - vraćene su, gde je to bilo moguće, na svoja prvobitna mesta, a ostali predmeti deponovani su u posebne prostorije Patrijaršije.

Posleratni period
Kažnjen je udaljavanjem s Beogradskog univerziteta, presudom od 3. aprila 1945. U presudi se kao ključni dokaz kolaboracija s okupatorom navodi njegov predlog Nedićevoj vladi da organizuje Odbor za registrovanje i opis uništenih Srpskih nacionalnih dragocenosti za vreme Drugog svetskog rata.[5]

Lišen je 1. septembra 1945. godine srpske nacionalne časti,[5] jer su njegova predavanja na Kolarčevom univerzitetu prenošena na Radio Beogradu, tada u službi nemačkih okupacionih vlasti.

Ministarstvo finansija Srbije je, na zahtev Ministarstva prosvete Srbije, donelo maja 1946. godine, odluku o raskidanju ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom u vezi korišćenja Konaka kneginje Ljubice, gde je bio smešten Crkveni muzej. Krajem iste godine, izvršena je primopredaja Konaka, a potom i prenos sačuvanih muzejskih predmeta u zgradu Patrijaršije.

Posleratne godine proveo je u velikoj materijalnoj oskudici. Do kraja života se bavio istraživanjem istorije crkve u Muzeju srpske crkve i Patrijaršijskoj biblioteci, ali je malo njegovih radova objavljeno.[8]

Umro je 1955. tokom lečenja na Hvaru.[5]

Sahranjen je na Novom groblju u Beogradu. Opelo mu održao patrijarh srpski Vićentije II, uz prisustvo deset episkopa. Po ličnoj želji, posmrtni ostaci njegovi i njegove supruge su 1992. godine preneti u manastir Grgeteg 1992.[9]

Januara 2013. godine pokrenut je postupak za njegovu rehabilitaciju.[10]

Rehabilitovan je odlukom Višeg suda u Beogradu 14. marta 2014. godine.[11][12]

Jedna ulica na Vračaru u Beogradu nosi njegovo ime. Podignuta mu je bista u Zemunu 2020. godine.[13]

U Univerzitetskoj biblioteci „Svetozar Marković” u Beogradu 8. juna 2023. je otvorena izložba posvećena životu i delu akademika Grujića.